В связи с тем, что законопроект «О телерадиовещании», разработанный Министерством связи и информации РК, должен рассматриваться Мажилисом Парламента осенью этого года, и рассчитывая на то, что предложения медиасообщества будут приняты рабочей группой, представители журналистских НПО и медиабизнеса подготовили обращение к Депутатам Парламента Республики Казахстан.
ОБРАЩЕНИЕ медиа-организаций о совершенствовании законопроекта «О телерадиовещании»
Уважаемые депутаты!
Согласно графику законопроектных работ, осенью 2011 года в Мажилис Парламента поступит законопроект «О телерадиовещании». Официальным разработчиком этого документа является Министерство связи и информации РК. В деятельности рабочей группы министерства активно участвовали представители гражданского сектора и медиабизнеса. В результате совместных усилий в итоговый документ, направленный из министерства в правительство, внесен ряд новых прогрессивных норм.
Однако наиболее принципиальные предложения общественности в него не вошли. В результате ряд положений законопроекта «О телерадиовещании» утверждают монопольное положение государства на рынке электронных СМИ, содержат предпосылки для нарушения права общества на беспрепятственное получение и распространение информации и подрывают основы предпринимательства и принципов честной конкуренции в сфере телерадиовещания.
Министерством связи и информации отвергнут без какой-либо аргументации предлагаемый гражданским сектором принцип 50% на 50% (общественность и государственные структуры) формирования Комиссии по развитию телерадиовещания, что при проведении конкурсов на включение в обязательный пакет телеканалов или пакет телеканалов свободного доступа чревато повторением режима протекционизма и коррупции.
Прописанное в законопроекте монопольное положение Национального оператора и внеконкурсное получение им радиочастот препятствует свободному созданию и функционированию частных операторов. Разработчиками отвергнуто предложение общественных объединений о создании региональных частных мультиплексов действующими телеканалами, что приведет к зависимости частных телерадиоканалов от воли оператора-монополиста в вопросах редакторской политики и формирования тарифов.
Разделяя заботу правительства о поддержке отечественного производителя, развитии государственного языка, соблюдении прав детей и инвалидов, констатируем, что содержащиеся в законопроекте соответствующие обязанности телекомпаний не основаны на оценке реальных возможностей отечественного телерынка, не сопровождаются гарантией государственной помощи, что может привести и наверняка приведет к многочисленным конфликтам, разорению и закрытию региональных телеканалов.
Законопроект предусматривает ограничение развития кабельного телевидения путем усложнения договорных отношений кабельных операторов с иностранными телекомпаниями.
Отменяя лицензирование, законопроект возвращает и значительно усложняет регистрацию телеканалов как СМИ.
В законопроекте не предусматриваются меры поддержки при переходе региональных частных телеканалов на цифровое вещание, не обозначены принципы обеспечения населения специальными приемными устройствами.
Перечисленные проблемы вместе с избыточной зарегулированностью многих других аспектов телерадиовещания на практике приведут к тому, что население будет ограничено в праве выбора источников информации.
Телевидение сегодня — самое популярное средство получения информации, для многих наших сограждан это единственное окно в большой мир и жизненно важная потребность. Будущий закон «О телерадиовещании» должен способствовать максимальному удовлетворению этих потребностей, а не ограничивать их.
Просим депутатов при рассмотрении этого законопроекта в парламенте включить в состав рабочей группы представителей журналистских НПО и медиабизнеса с тем, чтобы новый закон стал, в соответствии с поручением Президента Казахстана Н. Назарбаева, мощным импульсом развитию отечественного телевидения.
Президент Международного фонда защиты свободы слова «Адил соз»
Тамара Калеева
Исполнительный директор Национальной Ассоциации Телерадиовещателей
Шолпан Жаксыбаева
Директор Интерньюс-Казахстан
Маржан Ельшибаева
Директор Регионального центра журналистики «Тiлшi» (Актобе)
Аскар Актлеуов
Директор общественного фонда «Адил Арка» (Петропавловск)
Зауре Жумалиева
Директор общественного объединения «ТВ Батыс-Инфо» (Атырау)
Виктория Ли
Директор общественного фонда «Северо-Казахстанский правовой медиацентр» (Астана)
Диана Медведникова
Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттарына
Медиа-ұйымдардың «Телерадио хабарларын тарату туралы» заң жобасын жетілдіру жайындағы ҮНДЕУІ
Құрметті депутаттар!
Заңжобалық жұмыстардың графигіне сәйкес, 2011 жылдың күзінде Парламент Мәжілісіне «Телерадио хабарларын тарату туралы» заң жобасы келіп түседі. Бұл құжатты ресми әзірлеуші — ҚР байланыс және ақпарат министрлігі. Министрліктің жұмыс тобының қызметіне азаматтық сектор мен медиабизнес өкілдері белсенді түрде қатысты. Осылайша бірлесіп жұмыс істеудің нәтижесінде министрліктен Үкіметке жіберілген қорытынды құжатқа бірқатар жаңа, қоғамдық маңызға ие нормалар енгізілді.
Алайда жұртшылықтың анағұрлым тұрлаулы, табанды ұсыныстары оған енбей қалды. Нәтижесінде «Телерадио хабарларын тарату туралы» заң жобасының бірқатар ережелері мемлекеттің электронды БАҚ саласында монополиялық жағдайға ие екендігін бекітпек. Бұл заң жобасында қоғамның ақпараттарды ешқандай бөгетсіз алып, бөгетсіз таратуға деген құқығын бұзуға арналған алғышарттар баршылық және жоғарыдағы бірқатар ережелер кәсіпкерлік негізі мен телерадио хабарларын тарату саласындағы адал бәсекелестік қағидасына балта шабады.
Байланыс және ақпарат министрілігі азаматтық сектор ұсынған 50% де 50% қағидасын ешқандай уәжсіз, дәлелсіз қабылдамай тастады. Бұл, телеарналардың міндетті пакеттеріне байқау жариялау немесе телеарналардың еркін түрде қол жетімдік пакеттерін құрау барысында қолдампаздық пен жемқорлыққа әкеп соғуы мүмкін.
Ұлттық оператордың заң жобасында көрсетілген монополиялық жағдайы және оның радиожиіліктерді байқаудан тыс алуы — жеке операторларды құру мен олардың жұмыс істеуіне кедергі келтіреді. Аталмыш құжатты әзірлеушілер қоғамдық ұйымдардың қазіргі жұмыс істеп жатқан телеарналар арқылы аймақтық жеке мультиплекс құру туралы ұсынысынан бас тартты. Ал бұл, редакторлық саясат пен тарифтарды қалыптастыру мәселелерінде жеке телерадио компанияларды оператор-монополиске тәуелді етеді.
Үкіметтің отандық өндірушіні қолдау туралы, мемлекеттік тілді дамыту және балалар мен мүгедектер құқығын сақтау туралы игі әрекеттерін қолдай отырып, мына жәйттерді атап көрсетпекпіз. Телеарналардың заң жобасында көрсетілген тиісті міндеттері отандық теленарықтың нақты мүмкіндіктерін бағалауға негізделмеген. Мемлекеттік көмек көрсету жағы қарастырылмаған. Бұл, көптеген дау-жанжалдарға, аймақтық телеарналардың күйзеліп, талан-таражға түсіп, ақырында жабылуына әкеп соғады.
Заң жобасы кабельдік операторлардың шет елдік телекомпаниялармен келісім-шарттық қатынасын күрделендіру арқылы кабельдік теледидардың дамуын шектеуді көздейді.
Заң жобасы лицензиялауды жою арқылы, телеарналардың БАҚ ретінде тіркелуін анағұрлым күрделендіреді.
Заң жобасында аймақтық телеарналардың сандық хабар тарату жүйесіне көшу барысында оларға қолдау көрсету шаралары көзделмеген. Халықты арнайы қабылдағыш қондырғымен қамтамасыз ету қағидалары атап көрсетілмеген.
Аты аталған мәселелер және телерадио хабарларын тарату саласының басқа көптеген қырларының тым тәртіптеу — ақпарат көздерін таңдауда шектеуге әкеп соғады.
Бүгінде Теледидар — ең танымал ақпарат алу көзі болып табылады. Көптеген отандастарымыз үшін бұл өмірлік қажеттік! Болашақ «Телерадио хабарларын тарату туралы» заңы осы қажеттіктерді шектеудің орнына оларды барынша қанағаттандыруға бағытталуы тиіс!
Депутаттардан парламентте аталмыш құжатты қарау барысында жұмыс тобының құрамына журналистік үкіметтік емес ұйымдар мен медиабизнес өкілдерінің тобын қосуды сұраймыз. Ондағы мақсат — жаң заңды, Қазақстан Президенті Н. Назарбаевтың тапсырмасына сәйкес, отандық телерадио саласын дамытуға серпін беретін қуатты күшке айналдыру.
Халықаралық «Әділ сөз» сөз еркіндігін қорғау қорының Президенті
Тамара Калеева
Ұлттық телерадио хабарларын таратушылар қауымдастығының атқарушы директоры
Шолпан Жақсыбаева
Интерньюс-Қазақстан директоры
Маржан Елшібаева
Аймақтық «Тілші» журналистика орталығының директоры (Ақтөбе)
Асқар Ақтілеуов
«Әділ Арқа» қоғамдық қорының директоры (Петропавл)
Зәуре Жұмалиева
«ТВ Батыс-Инфо» қоғамдық бірлестігінің директоры (Атырау)
Виктория Ли
«Солтүстік Қазақстандық құқықтық медиаорталық» (Астана)
Диана Медведникова
«Азия» халықаралық кабельдік операторлар қауымдастығы басқармасының төрағасы
Антон Шин